7 kwietnia - Dzień bobra

Żywi się roślinami – zjadając praktycznie wszystkie ich części – przybrzeżnymi i wodnymi oraz łykiem drzew i krzewów. Jest jednym z nielicznych zwierząt, które potrafi przystosować środowisko do własnych potrzeb. To, co najbardziej kojarzy się nam z ich działalnością to tamy, które na bieżąco są sprawdzane przez bobry i w razie jakiegokolwiek uszkodzenia, usterka jest likwidowana. Dlatego też bobra można nazwać inżynierem budownictwa, a w nauce dzięki właśnie tym budowlom są określane jako fenotyp rozszerzony.  

Najstarsza wzmianka o tym zwierzęciu pochodzi z IV w. p.n.e. zawartą w dziele „Historia animalium”, które autorem był Arystoteles. Rzymski historyk i pisarz Pliniusz Starszy, opisał bobra, jako zwierzę, które potrafi dokonać autokastracji w sytuacji zagrożenia, opisywał ostre zęby, za pomocą których bobry mogą ścinać drzewa oraz porównywał ogon bobra do ryb.

Bóbr w Polsce.

Na bobry polowano przede wszystkim dla mięsa i skór. Badania, które przeprowadzili archeolodzy, dowiodły, że już 7-10 tysięcy lat temu ludy, które zamieszkiwały ziemie Polski, ceniły sobie bobrze produkty.

W XI wieku król Bolesław Chrobry zakazał polowań na bobry na podległych mu terenach łowieckich. Ustanowił nawet urząd stanu bobrowniczego, którego głównym zadaniem była opieka nad bobrami. Zwierzę to należało do króla, eksploatacja była monopolem, a skóry często stanowiły wartość obiegową w handlu wymiennym.

„W ubiorach przodków naszych futra bobrowe były wysoko cenione i powszechnie przez możnych na kołnierze i kołpaki używane. Za doby Piastów był urząd bobrowniczego, do którego należała hodowla i opieka nad bobrami w obrębie ziem jego księcia. Dozorca żeremi, czyli miejsc, w których bobry mieszkały gromadnie w swoich chatach, zwanych gonami, nazywał się bobrownikiem”. – Zygmunt Gloger, „Encyklopedia staropolska ilustrowana”.

Wprowadzone w 1529 roku Statuty Litewskie przewidywały ochronę bobrów, mająca uwzględniać oprócz zwierząt również ich miejsce bytowania, czyli żeremia. Ta forma ochrony największego gryzonia przetrwała 311 lat, do roku 1840. Jednak mimo tego, bóbr był uważany za zwierzę całkowicie wytępione, aż do czasów powojennych.

W drugiej połowie XX wieku rozpoczęła się reintrodukcja bobrów na obszarze całego kraju. Tak też było w przypadku Bieszczadów, kiedy to w roku 1993 zostały wsiedlone pierwsze bobry. Celem tego było przywrócenie tego gatunku na historycznym terenie jego wstępowania, poprawę lokalnych stosunków wodnych dzięki ich działalności oraz odtworzenie siedlisk i zwiększenie różnorodności biologicznej.

Z biegiem czasu populacja była coraz liczniejsza, a wyniki inwentaryzacji zwierzyny z 2019 roku, mówią, że na terenie RDLP Krosno jest około 11 tysięcy bobrów!

Status prawny bobrów.

W większości krajów europejskich gatunek ten podlega ochronie na podstawie dwóch aktów prawnych – Konwencja Berneńska oraz dyrektywa siedliskowa do obszarów Natura 2000. W Polsce bóbr jest objęty ochroną od 1952 r., a w 2001 r. ustalono, że forma ochrony dla bobrów, jest formą ochrony częściowej.

Obecność bobrów w kulturze.

Ludy ugrofińskie, które zamieszkują zachodnią Syberię, uważają, że bóbr jest zwierzęciem posiadającym duszę. Wśród niektórych starożytnych ludów, bóbr był zwierzęciem ofiarnym, a pierwotnym ludom siekacze bobrów służyły jako amulety.

Bóbr jest obecny również w nazwach miejscowości – w Polsce jest ich blisko 80 – Bobrowniki, Bóbrka, Bobrowa, Bobrowniki, Bobrowiec, Bobry i wiele innych.

Rzeka o nazwie Bóbr, położona w południowo-zachodniej części kraju jest jednym z dopływów Odry. Nad tą rzeką 22 sierpnia 1813 roku została stoczona bitwa pomiędzy wojskami francuskimi pod dowództwem Napoleona a wojskami pruskimi, która Francuzom przyniosła zwycięstwo. Druga z bitew, która odbyła się 29 sierpnia tego samego roku, przyniosła klęskę francuskim żołnierzom, którzy chcieli sforsować wzburzoną rzekę wpław. Niestety ocalało tylko 40 żołnierzy, a 2000 poniosło śmierć. Ciała topielców, które rzeka wyrzuciła na brzeg, zostały pochowane w zbiorowej mogile na łące pod Brunowem…

Mimo wszystko, że zdawałoby się nam, że bóbr jest zwierzęciem niepozornym, to jednak obecnym wśród nas od wieków. Dlatego jeśli chcielibyście podglądnąć, jak wygląda bobrze życie, skorzystajcie z platformy do obserwacji bobrów, która znajduje się na terenie naszego nadleśnictwa, tuż za miejscowością Muczne. Tylko pamiętajcie – musicie zachować absolutną ciszę!